Con người có bao nhiêu giác quan? Từng giác quan có chức năng gì? Mối liên hệ của chúng đối với việc học tập và nghề nghiệp ra sao?… Bài viết sau đây sẽ giúp bạn giải mã hàng vạn câu hỏi vì sao về các GIÁC QUAN trên cơ thể con người.
Cùng đón đọc nhé!
Giác quan là gì và các loại giác quan hình thành từ khi nào?
Giác quan hay hệ giác quan là một bộ phận của hệ thần kinh có chức năng thu nhận thông tin giúp con người nhận thức thế giới. Về cơ bản, con người có 5 LOẠI GIÁC QUAN tương ứng với 5 BỘ PHẬN trên cơ thể: Thị giác (Đôi mắt) – Thính giác (Đôi tai) – Khứu giác (Chiếc mũi) – Vị giác (Lưỡi) – Xúc giác (Da).
Ngay từ khi sinh ra chúng ta đã bắt đầu cảm nhận được độ lạnh trong không khí, vị ngọt của sữa mẹ,… nhờ vào các giác quan trên cơ thể. Tuy nhiên sự thật là ngay khi còn trong bụng mẹ các giác quan đã có khả năng bắt tín hiệu với thế giới bên ngoài.
Điển hình như việc lắng nghe giọng nói của bố mẹ, anh chị em trong nhà hay một bài nhạc nào đó từ tuần thứ 16 của thai kỳ. Và từ giây phút những tín hiệu đầu tiên được kết nối, tùy thuộc vào thói quen, môi trường sống mỗi người sẽ phát triển hoặc suy thoái các giác quan trên cơ thể.
Ví dụ như việc sử dụng điện thoại trong điều kiện thiếu sáng gây cận thị, chứng lãng tai ở người già,…
Khám phá các loại giác quan cơ bản của con người
Như đã đề cập ở trên con người cơ bản có 5 loại giác quan, chúng phát triển độc lập nhưng luôn phối hợp cùng nhau để giúp chúng ta cảm nhận mọi thứ xung quanh:
Sight – Thị giác
Có thể nói trong 5 loại giác quan, thị giác là thứ quan trọng nhất bởi ¼ nơron thần kinh tập trung tại đây để đón nhận hình ảnh thế giới. Mắt thu thông tin truyền đến não, não phân tích rồi phát tín hiệu hành động đến tất cả các bộ phận trên cơ thể.
Đôi mắt được mệnh danh là cửa sổ tâm hồn và ánh mắt một người sẽ có sự thay đổi trong mỗi thời kỳ. Khi còn trẻ chúng long lanh đậm nét ngây ngô nhưng khi càng trưởng thành ánh mắt sẽ đằm lại, sắc bén hơn. Điều này cho thấy đôi mắt có khả năng biểu hiện tính cách và cảm xúc của mỗi người. Đây là điều kỳ diệu nhất mà giác quan này mang lại!
Mặc dù mắt người có thể nhìn thấy thiên hà Andromeda cách Trái Đất 2,6 triệu năm ánh sáng hay một ngọn lửa bập bùng xa 48km nhưng chúng ta lại rất dễ mắc các tật khúc xạ và bệnh về mắt như: cận-loạn-viễn thị, thoái hóa điểm vàng, tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể,…
Vậy nên đây cũng là cơ quan dễ gặp trục trặc nhất trong 5 loại giác quan của con người.
Hearing – Thính giác
Quan trọng thứ 2 đứng sau thị giác không đâu khác ngoài thính giác. Thính giác được mệnh danh là chiếc ghi âm tự nhiên của con người nhận nhiệm vụ thu tất cả âm thanh trong mức cho phép từ 20-20.000 Hz.
Trong một số trường hợp khi không thể sử dụng thị giác như trong bóng đêm hoặc bị khuất tầm nhìn, thính giác sẽ trở nên nhạy bén hơn giúp chúng ta nắm bắt được thông tin xung quanh. Điều này dễ nhận thấy nhất ở những người khiếm thị, họ sẽ thính hơn rất nhiều lần người bình thường, vì khi ấy đôi tai phải phát triển để bù cho chức năng của mắt.
Ngưỡng nghe của mỗi người là khác nhau, có trường hợp nghe được cả hạ âm tầm -5 dB, điều mà người thường không thể làm được. Ngược lại, nếu nghe âm thanh lớn khoảng 200 dB, phổi và các mạch máu sẽ bị vỡ tung do áp lực quá cao.
Cũng giống như mắt, đôi tai của chúng ta cũng rất dễ gặp phải các vấn đề như ù, điếc, viêm tai giữa,… do thói quen sinh hoạt không lành mạnh hay tác động xấu từ môi trường xung quanh. Điển hình như việc đeo tai earphone trong thời gian dài có thể làm giảm chức năng nghe ở người trẻ.
Taste – Vị giác
Lưỡi chính là cơ quan biểu trưng của vị giác. Ngọt là vị đầu tiên mà lưỡi người có thể cảm nhận được và nó cũng trùng với vị của sữa mẹ. Theo sơ đồ vị giác, mỗi phần của lưỡi sẽ tương ứng với một vị cơ bản. Ngoài các vị cơ bản như chua, cay, mặn, ngọt, đắng, lưỡi còn có thể cảm thấy vị chát, the, lợ,…
Nằm trong chuỗi cơ quan tiêu hóa, lưỡi đảm nhận 2 vai trò quan trọng là nếm, nuốt. Sở dĩ lưỡi có thể nếm được là do trên bề mặt lưỡi có các tế bào thụ cảm với khả năng cảm nhận vị thức ăn và truyền thông tin đến não giúp chúng ta nhận biết thứ mà mình đang ăn có vị gì.
Hơn hết trong 5 loại giác quan vị giác có vẻ yếu nhất vì chúng rất dễ bị “đánh lừa” nếu có tác động của mùi hay thậm chí là màu sắc. Và chúng ta hoàn toàn có thể bị mất vị giác tạm thời trong thời gian bị cảm cúm, Covid hay một số chứng bệnh đặc thù.
Smell – Khứu giác
Bạn biết gì không mũi người có thể phân biệt được 1000 tỷ mùi khác nhau! Khứu giác phát triển giúp chúng ta nhận biết được sự khác nhau trong cùng một mùi. Điều này có nghĩa là chúng ta sẽ phân biệt được một đĩa thức ăn còn tươi mới hay đã ôi thiu, mùi có vẻ mặn hay ngọt,…
Mặc dù bị đánh giá thấp về tầm quan trọng nhưng khứu giác lại có nhiều điểm mạnh hơn ta tưởng. Điển hình là con người có 400 loại thụ thể mùi, trong khi thị giác là 4 loại màu sắc và vị giác là 40.
Nếu so với các loại động vận săn mồi khác thì khứu giác của người còn khá kém, chưa kể hầu hết chúng ta thường có xu hướng không tin vào những gì mình ngửi được.
Giải thích dễ hiểu là con người cần tập trung để cảm nhận chính xác mùi trong không khí, nếu như mùi quá loãng hoặc không tập trung não bộ sẽ nhanh chóng phủ nhận sự tồn tại của tín hiệu mùi vừa xuất hiện.
Chưa kể trong trường hợp mắc bệnh về đường hô hấp như viêm xoang hoặc cảm cúm, khứu giác sẽ hoạt động động rất kém.
Touch – Xúc giác
Bách khoa Stanford nhận định xúc giác là cơ quan đầu tiên mà con người phát triển. Đồng thời đại diện của xúc giác – bộ da cũng là cơ quan lớn nhất của con người. Ngoài lớp da bao trùm bên ngoài cơ thể, xúc giác còn bắt và truyền tín hiệu từ lưỡi, cổ họng hay thậm chí là từ mọi vị trí các cơ quan trong cơ thể.
Các tế bào thần kinh chuyên biệt cho cảm giác khác nhau, chưa kể mỗi vị trí trên cơ thể cũng có cảm nhận tiếp xúc khác nhau. Ví dụ như lòng bàn chân, bàn tay, mặt có lớp da mỏng và phân bổ nhiều dây thần kinh bên dưới nên bắt nhịp rất nhanh với cảm giác đau, rát, tê,… đồng nghĩa với việc các phần này dễ bị tổn thương hơn.
Sự xuất hiện của giác quan thứ 6 và 7
Ngoài 5 loại giác quan cơ bản được công nhận, chúng ta còn nghe nói đến sự xuất hiện của giác quan thứ 6 và 7.
Proprioception – Sự cảm nhận
Theo Live Science, còn một giác quan nữa mang tên Proprioception – Sự cảm nhận, được biết với chức năng giúp não bộ định vị được vị trí trong không gian.
Giác quan này cho phép chúng ta cảm nhận nhận được sự chuyển động và vị trí của cơ thể. Điều này cho phép chúng ta dựa vào ghi nhớ để chạm vào các bộ phận trên người mà không cần nhìn thấy chúng.
Ví dụ như trường hợp chúng ta tự động vòng tay ra sau lưng chạm đúng vào eo từ phía sau, lấy tay chạm lên trán hay mũi, hoặc khả năng bước lên-xuống cầu thang mà không cần nhìn từng bậc để xác định vị trí.
Linh cảm hay tâm linh tương thông?
Linh cảm hay thường được nhắc đến với cái tên “giác quan thứ 6” thể hiện linh tính của một người – điều mà khoa học vẫn chưa thể nào lý giải được.
Mặc dù không có căn cứ khoa học hay bất kỳ số liệu xác minh nào nhưng linh cảm luôn được mọi người thừa nhận như là một sức mạnh tự nhiên về mặt tâm linh.
Giác quan bí ẩn này cho phép chúng ta cảm nhận được nguy hiểm cận kề của chính mình hay người thân cận, cảm giác có người theo dõi phía sau mặc dù không nhìn thấy. Điều này thường xuất hiện khi con người rơi vào những tình huống khó khăn hoặc đứng trước sự lựa chọn quan trọng.
Sự phát triển kỳ diệu của các loại giác quan ở trẻ nhỏ
Như đã nói ở trên, bắt đầu từ tuần thứ 16 trẻ dần có khả năng bắt tín hiệu âm thanh từ thế giới bên ngoài. Vậy nên để kích thích trẻ phát triển tốt hơn và gắn kết tình thân, các bà mẹ được khuyên nên thường xuyên trò chuyện với bé hoặc cho con nghe nhạc trong thai kỳ.
Các chồi vị giác cũng phát triển từ rất sớm, nên ngay khi lọt lòng bé đã có thể cảm nhận được vị ngọt và cThị giác của trẻ sơ sinh không được tốt cho lắm, chúng dựa vào mùi và giọng nói để nhận biết những người thân thuộc với mình.
hua. Tạo hóa cũng giúp sức khiến mọi đứa trẻ đều yêu thích vị ngọt – đặc biệt là vị sữa mẹ. Lúc này trẻ sơ sinh thậm chí có thể quay đầu và gắng sức di chuyển về phía vú mẹ nhờ kết nối mùi vị.
Khi các đường dẫn truyền thần kinh phát triển, các giác quan ở trẻ cũng phát triển theo. Từ đó khơi gợi tính tò mò và mong muốn khám phá mọi thứ ở trẻ nhỏ.
Vì hạn chế thân thể cũng như chưa thể nói chuyện để hỏi nên chúng có xu hướng dùng tay để sờ nắn nhận dạng vật chất xung quanh hay thậm chí dùng miệng để định dạng đồ vật. Đó là lý do vì sao nhiều trẻ nhỏ rất hay cắn, ngậm đồ vật và cho mọi thứ vào miệng!
Càng lớn các giác quan trên cơ thể trẻ càng hoàn thiện. Hơn hết, chúng ta có thể thường xuyên dành thời gian chơi đùa, nói chuyện, đọc sách, chỉ cho trẻ biết tên gọi các đồ vật quen thuộc, các dải màu sắc,… để trẻ có hiểu biết về thế giới một cách đúng đắn và nhanh chóng hơn.
“Thính” một giác quan là cảm giác như thế nào?
Chắc chắn bạn đã từng nghe qua cụm từ “siêu thị giác”, “siêu thính giác”,… ý chỉ khả năng năng cảm nhận từ các giác quan vượt qua ngưỡng bình thường của con người.
Thế giới đã ghi nhận trường hợp của một người phụ nữ tên Concetta Antico có khả năng nhìn thấy 100 triệu màu sắc hay Julie Redfern với siêu thính lực thu mọi âm thanh từ lời thì thầm tới tiếng bước chân của động vật từ xa.
Hay trong chính mỗi người chúng ta đều sẽ “thính” một loại giác quan nào đó như tinh mắt (nhanh chóng phát hiện đồ vật), mũi thính (dễ nhận biết mùi), tai thính (bắt âm thanh cực nhạy),…
Điều này có thể là do di truyền hoặc tác động của môi trường sống. Ví dụ nếu một người sống ở nơi rất ồn ào, sống chung với âm thanh lớn kéo dài khiến người đó rất khó nhận biết được những tiếng động nhỏ. Hoặc nếu sống trong điều kiện thiếu sáng lâu ngày như hầm mỏ, khả năng mắt sẽ điều tiết để nhìn trong bóng tối tốt hơn người thường.
Mối liên hệ của các giác quan đến học tập và nghề nghiệp
Trên thực tế sự phát triển của các giác quan cũng ảnh hưởng trực tiếp đến học tập và nghề nghiệp của một người. Tại sao lại nói như vậy?
Đơn giản vì những đứa trẻ có độ nhạy về thị giác và thính giác sẽ học tập tốt hơn nhờ khả năng bắt tín hiệu rất nhanh với mọi lời nói và cử động mô tả của giáo viên chưa tính đến phần trăm tiếp thu. Hay một người làm đầu bếp chắc chắn trước tiên khứu giác, vị giác của người đó phải phát triển hơn người bình thường.
Ngược lại nếu mắt bạn bị mù màu hay mắc tật khúc xạ thì bạn sẽ mất đi cơ hội đối với một số nghề nghiệp đặc thù yêu cầu sức khỏe về mắt như phi công.
Vậy nên có thể nói giác quan có mối liên hệ mật thiết đến khả năng tiếp cận xã hội của một người. Đồng nghĩa với việc nếu ai đó trội về một giác quan nào đó, rất có thể đây sẽ là chiếc chìa khóa mở ra cơ hội học tập và định hình nghề nghiệp tương lai cho người đó.
Như thám tử gắn liền với đôi mắt nhanh nhạy, khả năng đọc vị hay thính giác tốt để theo dõi, điều tra người khác hay ca sĩ phải có độ cảm âm tốt từ đôi tai vậy.
Phương pháp rèn luyện giác quan để định hướng thành công
Nếu bạn đã đọc phần trên thì biết rằng mỗi người trong chúng ta đều sẽ “thính” một loại giác quan nào đó và nó là điểm mạnh quan trọng. Nhưng câu hỏi đặt ra là làm sao để rèn luyện, làm sao để phát huy điểm mạnh cứu cánh đó. Hơn hết ngoài điểm mạnh về giác quan, chúng ta còn điểm mạnh nào khác về mặt di truyền không?…
Tất cả câu hỏi đều cần một phương pháp đủ tính khoa học và thực nghiệm để giải đáp. Đối với việc phải tìm kiếm một phương pháp nào đó để kiểm tra, nhận định thế mạnh bản thân, CAD đề cử thuật ngữ mang tên Sinh trắc vân tay.
Đây là sẽ là cánh cửa giúp bạn thấy rõ những điểm mạnh tiềm ẩn, bộc lộ, những điểm yếu đi kèm và đương nhiên nó sẽ cho bạn biết bạn có thể phát huy tốt loại giác quan nào. Từ việc khám phá bản thân, bạn định vị được bản thân là ai và đưa ra hướng rèn luyện để phát triển tốt nhất.
Để tìm hiểu sâu hơn về sinh trắc vân tay là gì bạn có thể đọc thêm TẠI ĐÂY nhé. Chúc bạn thành công dù ở bất cứ đâu!
